Zespół jelita drażliwego często mylony jest z nietolerancjami pokarmowymi czy nazywani wymysłem lekarzy, przez to też bardzo mały odsetek pacjentów trafia do gastrologa i podejmuje leczenie. Dlatego też postanowiliśmy przybliżyć fakty na temat IBS i raz na zawsze rozprawić się z pojawiającymi się mitami.
Na początek kilka słów o samej chorobie. Zespół jelita drażliwego (ang. Irritable Bowel Syndrome, w skrócie IBS) to przewlekła, trwająca przynajmniej trzy miesiące choroba przewodu pokarmowego charakteryzująca się bólami brzucha, problemami z wypróżnianiem, gazami, wzdęciami i innymi zmianami organicznymi i biochemicznymi. Pierwotna przyczyna nie jest znana, ale za czynniki mogące wywołać chorobę uznaje się między innymi w nadmierny rozrost flory bakteryjnej (nawet 84% przypadków), zaburzenia czucia trzewnego i funkcji motorycznej jelit, zwiększona odpowiedź ruchowa jelita grubego na pobudzenie niektórymi lekami czy przebycie biegunki infekcyjnej.
Zespół jelita drażliwego to choroba
Niestety, mimo że nawet Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zalicza zespół jelita drażliwego do chorób (K58 w Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10), to wciąż można spotkać się z opinią, że jest to mit XXI wieku, a kłopoty z brzuchem mogą sygnalizować zupełnie inne problemy. Faktem jest, że choroba diagnozowana jest u 5% chorych, ale wynika to z tego, że tylko taki procent zgłasza się po pomoc do lekarza i poddaje się wszystkim wymaganym badaniom. Statystyki są jednak alarmujące – nawet 30% dorosłych cierpi na IBS, z czego dwie trzecie to kobiety. W Polsce zespół jelita drażliwego dotyczy około 13% dorosłej populacji i najczęściej zaczyna się w wieku 30-40 lat.
Dodajmy, że sama choroba jest dokładnie opisana i rozpoznają przez lekarzy, między innymi opisał ją William Osler w 1892 roku. Prawdopodobnie przekonanie, że choroba bardziej siedzi w głowie, wzięło się z tego, że czynniki psychologiczne faktycznie odgrywają sporą rolę w występowaniu objawów zespołu jelita drażliwego. Aż u połowy pacjentów zwracających się do lekarza stwierdza się, że cierpią oni również na zaburzenia w sferze psychologicznej, najczęściej jest to lęk i depresja, co ma niekorzystny wpływ na nasilenie dolegliwości pokarmowych i zaburzenie perystaltyki jelit. Jednak należy mieć świadomość, że osoby z IBS wymagają podjęcia kompleksowego leczenia, na które składa się leczenie farmakologiczne, wsparcie psychologiczne oraz leczenie dietetyczne.
Wszystkie poniższe porady są jedynie sugestią i nie mogą zastąpić wizyty u specjalisty. W przypadku problemów ze zdrowiem bezwzględnie należy skonsultować się z lekarzem.
Zespół jelita drażliwego zależy od diety
Pacjenci z zespołem jelita nadwrażliwego wiążą występowanie dolegliwości ze spożywaniem konkretnych pokarmów, często przyczyn szukając w nietolerancji glutenu lub laktozy (tutaj należy zaznaczyć, że faktycznie część pacjentów z IBS uskarża się na większy dyskomfort w przypadku spożycia laktozy lub glutenu, jednak nie jest to regułą, dlatego diagnostyką powinien zająć się lekarz). Faktem jest, że to, jakie pokarmy się spożywa, ma wpływ na nasilenie lub złagodzenie dolegliwości, ale zła czy niezdrowa dieta nie jest przyczyną choroby samą w sobie. Pacjentom rekomendowana jest dieta bazująca na świeżych produktach (bez chemii, cukru i przetworzonej żywności) oraz bogata w rozpuszczalny błonnik, ponieważ wspiera naturalną odporność organizmu, co jest ważne w zachowaniu równowagi pomiędzy bakteriami i drożdżakami flory jelitowej człowieka.
Eksperci coraz częściej mówią również o tym, że w przypadku pacjentów z zespołem jelita drażliwego warto stosować restrykcyjne diety z ograniczeniem zdolnych do fermentacji, słabo wchłanialnych wodorowęglanów (dieta FODMAP), dzięki czemu złagodzi się objawy IBS oraz zmniejszy bóle brzucha, jednak wciąż nie przeprowadzono rzetelnych badań na ten temat i nie wiadomo, jak długo taką dietę można stosować.
Warto przy tym zaznaczyć, że wszelkie diety i unikanie konkretnych potraw nie są sposobami walki z chorobą, ponieważ w ten sposób wyłącznie maskuje się objawy niedoczynności układu pokarmowego.
Zespół jelita drażliwego diagnozuje lekarz
Nawracające bóle brzucha czy regularne zaparcia nie muszą oznaczać zespołu jelita drażliwego, o nim można mówić dopiero wtedy, kiedy ból lub dyskomfort pojawiają się co najmniej przez trzy dni w miesiącu i przez ostatnie trzy miesiące. Jednak jest to choroba, zatem konieczna staje się wizyta u lekarza, który przeprowadzi odpowiednie badania oraz postawi diagnozę. Należy przy tym mieć na uwadze, że nie ma jednego, konkretnego badania potwierdzającego IBS, a chorobę diagnozuje się poprzez wykluczenie na przykład celiakii, choroby zapalnej jelit, obecności pasożytów i krwi utajonej, nowotworów jelita grubego, nietolerancji pokarmowych czy chorób metabolicznych.
Gastrolodzy zgodnie stwierdzają, że zaburzenia czynnościowe układu pokarmowego to najczęstsze schorzenia w ich specjalności, w tym aż 30% wizyt wiąże się z objawami IBS. Ponadto 40% chorych ma objawy łagodne, 35% – umiarkowane, a 25% – ciężkie. Lekceważenie dolegliwości wprawdzie nie prowadzi do poważnych konsekwencji zdrowotnych, ale rozpoznanie zespołu jelita drażliwego jest istotne dla poprawy jakości życia.
Jeśli zainteresował Cię ten temat, zachęcamy do odwiedzenia strony http://www.no-spa.pl/zespol-jelita-nadwrazliwego i pobrania poradnika opracowanego przez mgr Magdalenę Siubę (Instytut Żywności i Żywienia w Warszawie, Ogólnopolskie Centrum Dietetyki IŻŻ) oraz mgr Magdalenę Hajduczek-Zgażańską (Instytut Żywności i Żywienia w Warszawie, Centrum Promocji Zdrowego Żywienia i Aktywności Fizycznej. Znajdziesz w nim praktyczne porady dla osób z nadwrażliwością jelitową, a także cenne informacje o zespole jelita drażliwego.
